| Notities persoon | Hermen Jansen bewoonde het erf (boterpachtregister 1619 en 1632), ter hoogte van het Westeinde 76, -waar later Smelten Mette woonde.
Ben hem niet onder de naam Smelt tegengekomen. Gezien het gegeven dat 3 (vermeende) kinderen van Hermen onder de naam Smelt in de boterpachtregisters voorkomen, ga ik ervan uit dat Hermen ook onder de naam Smelt in Vriezenveen bekend zal zijn geweest. Mogelijk heette hij Smelten Hermen, evenals dochter Smelten Mette en zoon Smelten Goordt. Hermen Johansz bezat ongeveer 6 akkers land. Zoals bekend was een bijnaam, in tegenstelling tot een familienaam, doorgaans erfgebonden. Maar allerlei variaties zijn mogelijk familienamen die bijnamen worden en bijnamen die familienamen worden. Kortom erg ondoorzichtig allemaal. De naamsopbouw bij Smelten Mette zegt mogelijk wel iets over het feit dat de naam Smelt wat haar betreft mogelijk als bijnaam gebruikt werd door de Vriezenveners.
Mette ben ik één maal onder haar patroniem Hermsen in de boterpachtregisters tegengekomen (1671) en verder alleen als Smelten Mette (o.a.1658-1668) of in het boterpachtregister van 1679 als de wed. Jasper Hendrix.
Na Hermen bewoonde Wolter Berents het Smelterf als hoofdbewoner van dit erf (vermeld tussen 1633 en 1648). Hij was waarschijnlijk met Mette, een dochter van Hermen gehuwd. Dit blijkt mogelijk ook uit een document dat Gezinus Grissen uit Hardenberg me toespeelde (2016). In een aantekening van de Resoluties van Gedeputeerde Staten van Overijssel staat het volgende vermeld (dankvoor de vondst en de transcriptie van Gezinus Grissen!):
Den 25 Octobris 1658 Mette Hermens contra de pachter van de 50 penning op ’t Vrieseveene. Mette Hermß, weduwe van wijlen Jaspar Henricx, mitsgaders Harmen Pauwels, getrouwt sijnde Aeltien Berents, dochter van de geseide weduwe, dolerende dat de pachter van den 50sten penning op ’t Vriesenveene haer luiden doet afvorderen betalonge van den 50sten penning van eenige Landerien, die sij weduwe aen haere dochter bij manier van verkopinge heeft overgelaten, om daeruyt te vinden de penningen, soo sij aen haer kinderen als Erffuitersche, volgents testament van de kinderen vorder moste uytkeren, blijvende evenswel haer weduwe daeraen eenige Lijfftucht geconserveert.
Bron: Historisch Centrum Overijssel Statenarchief Overijssel, Toegang 3.1, Inventarisnummer 364 Resoluties van Gedeputeerden van Ridderschap en Steden 1658-1659
Uit deze aantekening blijkt dat Metje een dochter had genaamd Aaltjen Berents. Dit betekent dat ze naast echtgenoot Jasper Henrix eerder gehuwd was met een zekere Berent; dat zal gezien de boterpachtinformatie Berent Wolters zijn geweest. Voor deze vondst van Gezinus Grissen had ik Metje zelf eerder aan een andere dochter (met onbekende naam) van Hermen Johansz Smelt gekoppeld. Mijn databaseinformatie heb ik op dat punt nu dan ook herzien (september 2016; Erik Berkhof).
In een overzicht van verkochte landerijen tussen 1619 en 1637 staat verder nog vermeld:
Berendt Wolters -5. acker min eth derdendeell van-1.Acker van
Hermen Janß gecofft, gelegen sijnde int dorp
(bron: AHA inv. nr. 1693).
In de periode dat Mette met de naam Smelt in de boterpachtkohieren voorkomt, komt er op het Oosteinde een zekere Jan Hermans voor die in het boterpachtregister van 1657 aangeduid wordt met "alias Smelt Jan". Ik ga er even van uit dat hij een broer is van Smelten Mette. Verder woont er op het Oosteinde nog een zekere Geert Hermans wiens zoon, die z´n vaders erf dan bewoont,zich in het boterpachtregister van 1694 Hermen Gerrits Smelt noemt. Geert Hermans wordt trouwens ook genoemd in het boterpachtregister van 1657 bij het Smeltserf (van de erven van Jaspar Henriks), hij betaalt dat jaar van dat erf (van zijn zuster (?) Smelten Mette) een halve kop boter van de te betalen boterpacht. Ik ga ervan uit, gezien hun patroniem, dat het om een broer en zus handelt.
De families Smelt oorspronkelijk afkomstig van het Oosteinde hebben de familienaam Smelt dus via de mannelijke lijn verworven. En de oorspronkelijk van het Westeinde afkomstige families Smelt hebben de naam Smelt via de vrouwelijke lijn doorgegeven.
copyright: E.Berkhof 2016 Amsterdam |
|